OSMANLIDAN GÜNÜMÜZE

İLLER İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

KURULUŞ VE TARİHİ GELİŞİMİ

İçişleri Bakanlığının en eski ve temel birimlerinden birisi olan İller İdaresi Genel Müdürlüğü, bünyesinden bir çok birim çıkararak bu güne kadar varlığını muhafaza etmiştir.

1836 yılında kurulmuş olan Dahiliye Nezareti'nin o dönemdeki teşkilat yapısı,birimleri ile görev ve yetkileri hakkında yeterli bilgi elde edilememiştir. Bu nedenle Genel Müdürlüğün tarihçesini, Dahiliye Nezareti'nin teşkilat yapısını düzenleyen ve birimlerin görevlerini belirleyen 1913 tarihli İdarei Umumiyei Vilayet Kanunu Muvakkati ile başlatmak sanırım yanlış olmayacaktır.

Adı geçen Kanunun merkez teşkilatı birimlerini sayan 1. Maddesinin 3. Bendinde 'İdarei Umumiyei Vilayet Müdüriyeti'nden bahsedilmekte ve 6. maddesinde de bu müdüriyetin görevlerinin, ' Kavanin ve nizamat ile memurini mülkiyei dahiliyeye mevdu olan ve deva iri saireye taalluku olmayan bilcümle vezaif ve muamelatı umumiyei idari yenin suveri icraiyesini tetkik ve takip ve icabatını tayin ve icra ile nezaretin diğer nezaretlerle ve vilayetlerle muhaberatı resmiyesini idare ve ifa ...' olduğu belirtilmektedir.

Söz konusu kanundan sonra bu görevlere ilave olarak bazı görev ve yetkiler verilmiş, bazı görev ve yetkiler ise yeni kurulan kurum ve birimlere devredilmiştir.

22 Mayıs 1930 tarih ve 1624 sayılı kanunla görev, yetki ve yapısı yeniden düzenlenen Genel Müdürlüğün ismi de Vilayetler İdaresi Umum Müdürlüğü olarak değiştirilmiştir.

İlgili kanuna göre bir genel müdür, bir genel müdür muavinine bağlı olarak, üç şubeden oluşan Müdürlüğün o tarihteki görevleri, şubeler itibariyle şöyle idi:

-Birinci Şube : Üç bürodan oluşmaktadır. Merkez ve merkezden atanan vilayet memurları ile nahiye müdürlerinin sicillerini düzenlemek, tayinleri taşraya ait olan diğer memurların genel durumlarını tetkik, yarışma ve sınav, mezuniyet, emeklilik, cezalandırma, terfi, atama, yer değişikliği, emeklilik ve dul ve yetim maaşı tahsisi ve askerlik gibi memurların zat işlerini ve tahakkuk işlemlerini yürütmek.

-İkinci Şube : İki bürodan oluşmaktadır. İllerin genel idare, teşkilat ve intihap işlerinin ve genel ve özel durumlarına dair raporların, genel müfettişlik ve teftiş heyeti raporlarının tetkikini; şikayet ve itiraz işlerini, yardım, seferberlik işlemlerini, emniyete müteallik olmayan ve uluslar arası mahiyet arz eden yabancı işlerini, milli bayramlar ve merasim işlerini ve Bakanlığa verilen diğer benzeri işleri yürütmek.

-Üçüncü Şube : Üç bürodan oluşmaktadır. Evrak, dosya, yayın ve kütüphane işleriyle, levazım ve mutemetlik ve hizmetlilere ait işlemleri yürütmek, şikayet ve müracaatların takibini yapmak ve sonucundan ilgilileri bilgilendirmek.

12 Haziran 1936 tarih ve 3046 sayılı kanunla Müdürlüğün şube sayısı üçten ikiye indirilmiş, 1939 tarih ve 3571 sayılı kanunla da GenelMüdürlük kaldırılarak, aynı işleri görmek üzere, 'Memurlar Sicil ve Muamelat Umum Müdürlüğü' kurulmuştur.

2 Temmuz 1943 tarih ve 4445 sayılı İl İdaresiKanunu ile Vilayetler İdaresi Umum Müdürlüğü yeniden kurulmuş ve Memurlar Sicil ve Muamelat Umum Müdürlüğünün ismi de 'Zat İşleri Umum Müdürlüğü ' olarak değiştirilmiştir.

4445 sayılıİl İdaresi Kanununa göre, bir genel müdür ve bir genel müdür muavinine bağlı olarak üç şubeden oluşan Müdürlüğün görevleri şunlardı:

-Birinci Şube : Ülkenin iç siyasetine ve illerin genel ve özel durumlarına ait bilgileri toplamak, genel müfettişlerle[1], mülkiye müfettişlerinden ve valilerden gelen raporları tetkik ederek, bunlardan Bakana arz edilecek olanları hazırlamak, 2510 sayılı kanunun değişik 2848 sayılı kanunla Dahiliye Vekaletine bırakılan işleri yürütmek.

-İkinci Şube : Vilayet İdaresi Kanununun uygulanması ile mülki teşkilat ve taksimat işlerini yürütmek, mülkiye müfettişlerinin teftiş layihalarını takip etmek ve gereğini yapmak, Bakanlığın diğer birimleriyle ilgilendirmeyen müteferrik işlemlerle, uygulanması diğer bakanlıklarla birlikte Bakanlığı da ilgilendiren işleri yürütmek.

-Üçüncü Şube : Milletvekili seçimi, merasim, yardım toplama işleri, 5917 sayılı kanunun uygulanmasının takibi, yangın, su baskını, yer sarsıntısı gibi afetler ve tabii hadiselerle ilgili iş ve işlemleri yürütmek, şikayet ve müracaatların tetkiki ve takibi ile sonucundan ilgilileri bilgilendirmek, yayın, kütüphane ve Umum Müdürlüğün evrak ve dosyalama işlerini yürütmek.

Yayın ve kütüphanecilik işleri 12 Temmuz 1944 tarih ve 4618 sayılı kanunla kurulan Tetkik Heyetine bağlı 'Neşriyat Müdürlüğü'ne devredilmiştir.

6 Mart 1971 tarihinde Genel Müdürlük onayı ile iki şube daha kurulmuştur. Yeni kurulan Dördüncü Şube, il, ilçe, bucak kurulması, kaldırılması, merkezlerinin değiştirilmesi, mülkiye müfettişlerinin raporlarının izlenmesi ve Genel Müdürlük Yönergesinde belirtilen diğer iş ve işlemlerin yürütülmesiyle görevlendirilmiştir. Beşinci Şube ise, harita bastırılıp dağıtılması, sınır ve kuruluş değişikliklerinin haritalara işlenmesi, Ad Değiştirme İhtisas Komisyonunun raportörlük görevinin yapılması, il yıllıkları ve idari coğrafya işlerinin yürütülmesi, yayın faaliyetlerinde bulunulması ve Kalkınma Planı, Yıllık Programlar ve İcra Planlarıyla ilgili iş ve işlemlerin yürütülmesiyle görevlendirilmiştir.

Belirtilen dönemde Genel Müdürlük, 1 genel müdürün idaresi altında, 1 genel müdür müşaviri, 2 genel müdür yardımcısı, 8 şube müdürü ve diğer memur ve hizmetlilerle birlikte toplam 51 kadro ile hizmet vermiştir.

Bakanlığın kuruluşunu ve teşkilat yapısını son olarak belirleyen 14.02.1985 tarih ve 3152 sayılı 'İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun' da önceki düzenlemelerde olduğu gibi, İller İdaresi Genel Müdürlüğünü ana hizmet birimi olarak saymıştır.

Aynı kanunun 9. maddesinde ise Genel Müdürlüğün görevleri şu şekilde belirtilmiştir:

1-Yurdun iç politikasına, il ve ilçelerin genel ve özel durumlarına ait bilgileri toplamak ve değerlendirmek,

2-Mülki idare birimlerinin kurulmasına, kaldırılmasına, sınır ve adlarının değiştirilmesine, merkezlerinin belirtilmesine, mülki ayrılma ve birleşmeler ile köy, önemli mevki ve tabii yer adlarının değiştirilmesine ait işlemleri yürütmek, mülki idare birimleriyle ilgili yayınlar yapmak,

3-İl ve ilçelerin idaresine, yardım toplanmasına, taşınmaz mal zilyetliğine ve sivil hava meydanları, limanlar ve sınır kapılarına ait mevzuatın uygulanmasını takip etmek,

4-Mülki protokol ve merasim hizmetlerini düzenlemek,

5-Bakanlığın diğer birimlerini ilgilendirmeyen ve Bakanlıkça verilen görevleri yapmak,

Bu çerçevede;

a-5442 sayılı İl İdaresi Kanununun uygulanmasına ilişkin iş ve işlemler,

b-Türk Bayrağı Kanunu, Türk Bayrağı Tüzüğü, Tanıtıcı Bayrakların Kullanma İznine ve Tescil İşlemlerine Ait Yönetmelik uyarınca yapılacak uygulama ile ilgili işlemler,

c-Toplumsal olaylardan zarar görenlerin tazminat talepleri ile ilgili işlemlerin yürütülmesi ve Bakanlık aleyhine açılan tazminat davalarının bilgi ve belgelerinin derlenmesi,

d-Sınır Ticaretinin Düzenlenmesine İlişkin Kararname gereğince oluşturulan kurumlar arası komisyonda Bakanlığımızın temsili ve sınır ticareti kapsamına alınacak illerin tespitine ilişkin çalışmalar,

e-Mahalle muhtarlığı ile ilgili işlemler,

f-Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri ve diğer devlet büyüklerinin yurt gezilerinde tespit ettikleri Bakanlığımızla ilgili konuların izlenmesi ve sonuçlandırılması,

g-2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun kapsamında bulunan Bakanlığımız mensupları, geçici köy korucuları ve asayiş hizmetlerinde görevlendirilen sivil vatandaşlar ile bunların eş, füru, ana, baba, ve kardeşlerinin zarar görmeleri halinde ödenecek tazminat ile ilgili işlemler,

h-Köy, belediye ve bunların alt birimleri olan bağlı ve mahallelerin adı, bağlılık durumu, koordinatları, kuruluş tarihçeleri gibi bilgi ve değişikliklerin kayıtlara işlenmesi,

i-Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu işlemleri ile mahalli sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarının çalışmalarının ve teftiş raporlarının izlenmesi,

j-İl ve ilçelerin denetlenmesi sonucunda düzenlenen teftiş raporlarının izlenmesi ve gereğinin yerine getirilmesi ile ilgili işlemler.

Tablo 2: PERSONEL DURUMU (16.02.2011)

Genel Müdürlükbeş daire veonbeş şubeden müteşekkil olup, 1 Genel Müdür, 2 Genel Müdür Yardımcısı,5 Daire Başkanı,4 (MİA) Şube Müdürü,6 genel idare hizmetleri sınıfından Şube Müdürü, 1 Uzman, 1 Tekniker, 1 Teknisyen,10 Şef ve 35 Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni kadrosu ile hizmet vermektedir (Tablo 2).